Mówiąc o transformacji energetycznej wiele osób postrzega ten proces jako konieczność porzucenia paliw kopalnych w produkcji energii elektrycznej na rzecz odnawialnych źródeł energii (OZE). To wyzwanie dotyczy nie tylko szeroko rozumianej gospodarki, przemysłu, ale również miast, które niezwykle ważnym elementem zachodzących zmian. W realizacji celów OZE na obszarach miejskich z pewnością pomoże prosument lokatorski, dzięki któremu Polska wykorzysta potencjał dachowy na budynkach wielorodzinnych.
Oświetlenie ulic i budynków, korki, sklepy wielkopowierzchniowe i galerie, centra danych, czy też klimatyzatory powodują, że to właśnie miasta zużywają niezwykle dużo energii. Jak wskazują eksperci Danfossa w raporcie "Roadmap for decarbonizing cities", miasta odpowiadają za dwie trzecie energii zużywanej na całym świecie i ponad 70%światowej emisji CO2. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że obecnie co drugi człowiek na świecie żyje w mieście, a w perspektywie 2050 r. odsetek ten wzrośnie do 70%,to powodzenie transformacji i dekarbonizacji będzie zależało od zmian, które zostaną wdrożone w miastach. Aby bardziej zobrazować skalę wyzwań, to do 2040 r. powierzchnia budynków zwiększy się o 230 mld m2. To oznacza, że co tydzień na świecie przybędzie powierzchnia dachowa wielkości Paryża.
Wymagania unijne
Dlatego jak wskazują analitycy Danfoss, niezwykle ważne jest, aby nowe obszary miejskie były budowane w sposób wysoce energooszczędny i zapewniający dostawy zeroemisyjnej energii. Do 2050 r. większość budynków na świecie musi być przystosowana do zerowej emisji CO2. Sposób, w jaki budynki są obecnie konstruowane, jest zatem ważnym czynnikiem w zielonej transformacji. Oznacza to, że budynek gotowy na zerową emisję dwutlenku węgla stanie się budynkiem zeroemisyjnym do 2050 r., bez żadnych dalszych zmian w budynku lub jego wyposażeniu. To oznacza konieczność poprawy efektywności energetycznej budynków i zmniejszenie zapotrzebowania na energię poprzez zwiększenie wykorzystania naturalnych źródeł ogrzewania i chłodzenia oraz zmniejszenie strat energii przez przegrody zewnętrzne budynku. Niezbędne jest również zapewnienie odpowiedniej termoizolacji (termomodernizacji) i wentylacji budynków, a także odpowiedniego monitoringu budynków, zarówno tych nowych jak i istniejących, pod kątem zużycia energii i ciepła. Pomogą w tym zakresie takie inteligentne rozwiązania jak smart home, które jednocześnie dbają o bezpieczeństwo użytkowników instalacji prosumenckich. Takie rozwiązania pojawiają się już dla zastosowań w budynkach wielorodzinnych.
Te wyzwania nie ominą również Polski m.in. ze względu na ambicje polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej, zgodnie z zapisami tzw. dyrektywy budynkowej, która ma zdecydowanie ograniczyć zapotrzebowanie budynków na energię elektryczną. Wymaga to m.in. podjęcia kroków, o których mówią analitycy Danfoss. Zła izolacja budynków powoduje, że ich zapotrzebowanie na energię oraz ciepło rośnie drastycznie, a to z kolei przekłada się na wysokość rachunków. Jeżeli uwzględnimy fakt, że obecnie blisko 70% energii generowanej w Polsce pochodzi z węgla, to sytuacja dla odbiorców końcowych się pogarsza. Dzięki takim programom jak Mój Prąd czy Czyste Powietrze, skala wyzwań jest coraz mniejsza, ale głównie dotyczy to obszarów za tkanką miejską.
Prosument lokatorski
Miasta ze względu na swoją naturalną zabudowę niemal wykluczają możliwość budowy wielkoskalowych instalacji OZE, jak farmy wiatrowe czy fotowoltaiczne, ale również mikroinstalacji prosumenckich. Dotychczas mieszkaniec bloku nie miał możliwości stania się prosumentem .Dzięki niedawnym zmianom w ustawie o OZE wprowadzona została instytucja prosumenta lokatorskiego. Jest ona uproszczoną wersją prosumenta zbiorowego stanowiącego wspólną inwestycję mieszkańców, która nie odniosła w Polsce sukcesu z uwagi znaczne skomplikowanie tematu, zbytnie przeformalizowanie oraz utrudnienia związane z dodatkowym opomiarowaniem. Prosument lokatorki jest instytucją dedykowaną spółdzielniom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości, którzy będą produkować energię eklektyczną i zużywać ją na potrzeby wspólne mieszkańców. A co więcej nadwyżki wyprodukowanej na blokach energii, będzie można już wkrótce sprzedać, przeznaczając uzyskane środki m.in. na obniżenie kosztów użytkowania budynków.
Nie tylko prosument
Jak wskazują analitycy Danfoss, kolejnym krokiem w dekarbonizacji miast są zmiany w sektorze ciepłownictwa m.in. poprzez zwiększenie wykorzystania pomp ciepła, inteligentnych systemów zrządzania ogrzewaniem czy też właściwe korzystanie z termostatów.
Aby przyspieszyć dekarbonizację miast niezbędne są również działania w obszarze transportu nie tylko indywidualnego, ale również zbiorowego i ciężkiego. Już dzisiaj po ulicach jeździ coraz więcej pojazdów elektrycznych, aut, autobusów samochodów dostawczych, a nawet śmieciarek. Rozwija się również transport z napędem wodorowym.
Obecnie można już dostrzec, jak miasta zmieniają się na naszych oczach. Jednak, aby przyspieszyć zieloną transformację i dokonać głębokiej dekarbonizacji miast niezbędne jest podejście holistyczne, które obejmuje wiele zagadnień i wielu interesariuszy, w tym władze lokalne, przedsiębiorstwa i mieszkańców.
